BIEG ŻYCIA KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO

      Stefan Wyszyński, przyszły Prymas Polski i kar­dynał, urodził się 3 sierpnia 1901 r. we wsi Zuzela w diecezji łomżyńskiej, jako drugie dziecko orga­nisty Stanisława i Julianny z Karpiów Wyszyńskich. Przyjął chrzest w miejscowym kościele parafialnym pod wezwaniem Św. Mikołaja w dniu 5 sierpnia z rąk proboszcza ks. kanonika Antoniego Lipowskie-go. W roku 1910 stracił matkę, która zmarła 31 paź­dziernika. W roku następnym Stanisław Wyszyński, obarczony pięciorgiem dzieci (oprócz Stefana byli jeszcze Anastazja, Stanisława, Janina i Wacław Leon), zawarł ślub z Eugenia Godlewską, przyjaciołka zmarłej żony. W 1913 r. Stefan otrzymaj sa­krament bierzmowania, którego udzielił mu biskup An­toni Julian Nowowiejski, ordynariusz płocki. W latach 1912-1915 był uczniem prywatnego gimnazjum im. Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie kontynuował naukę w Łomży i Włocławku. Tam też, we Włocławku, w r. 1920 wstąpił do Wyższego Semi­narium Duchownego. Po odbytych przepisami studiach w dniu 3 sierpnia 1924 r. otrzymał święcenia kapłań­skie z rąk biskupa Wojciecha Stanisława Owczarka, sufragana włocławskiego. Mszę św. prymicyjną od­prawił na Jasnej Górze w kaplicy cudownego wize­runku Matki Boskiej, którego niestrudzonym czcicie­lem pozostał przez całe życie. Przez kilkanaście mie­sięcy pracował jako wikary w katedrze włocławskiej, a następnie w latach 1925-1929 studiował na Katolic­kim Uniwersytecie Lubelskim prawo kanoniczne i ka­tolicką naukę społeczną i ekonomiczną. W czerwcu 1929 r. doktoryzował się na Wydziale Prawa Kano­nicznego na podstawie pracy Prawa rodziny. Kościo­ła i państwa do szkoły. W czasie pobytu w Lublinie pełnił obowiązki wicedyrektora konwiktu księży studentów i prowadził działalność duszpasterską w śro­dowisku akademickim, m. in. w „Bratniaku" i Sto­warzyszeniu Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie". W tym okresie poznał ks. Władysława Korniłowicza, wybitnego przedstawiciela katolicyzmu polskiego, związanego ze środowiskami inteligencji, który stał się jego duchowym ojcem i w decydujący sposób za­ważył na uformowaniu się duchowości kapłańskiej przyszłego Prymasa. W latach 1929-1930 przebywał na zachodzie Europy, w Austrii, Włoszech, Belgii. Francji, Holandii i Niemczech, studiując problemy związane z katolicką nauką społeczną. W 1930 r., po jego powrocie do Polski, ukazała się we Włocławku praca Dzieło kardynała Ferrari. W latach 1931 -1932 prowadził Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy, bę­dąc jednocześnie dyrektorem Diecezjalnych Dzieł Mi­syjnych. Ponadto rozwinął działalność w środowisku robotniczym, m. in. w Chrześcijańskim Związku Za­wodowym. W dalszym ciągu bardzo intensywnie zaj­mował się chrześcijańską nauka społeczną i ogłosił do 1939 r. ponad sto prac poświęconych tej tematyce. W latach ! 932-1939 był redaktorem Ateneum Kaplańskiego. Ponadto prowadził Sodalicję Mariańską zie­mian Ziemi Kujawsko-Dobrzyńskiej i zorganizował Katolicki Związek Młodzieży Robotniczej. Pełnił także różne funkcje w Kurii Włocławskiej: był promotorem sprawiedliwości, obrońcą węzła małżeńskiego i sędzią Sądu Biskupiego. W r. 1937 został powołany przez kard. Augusta Hlonda do Rady Społecznej przy Pry­masie Polski. Znane są z tego okresu jego wystąpienia w obronie robotników i nawoływania do przestrzega­nia przez pracodawców zasad społecznej nauki Kościoła. W czasie wojny ks. Wyszyński był poszukiwa­ny przez Gestapo. Ukrywał się w różnych miejscowo­ściach Polski, m. in. w Kozłówce, Zakopanem, Wrociszewie, Żułowie. W czerwcu 1942 r. przybył do pod­warszawskich Lasek, znanego centrum dla niewido­mych, prowadzonego przez Siostry Franciszkanki Słu­żebnice Krzyża, i ważnego ośrodka odrodzenia kato­lickiego, gdzie pełnił funkcję kapelana, prowadząc jed­nocześnie działalność duszpasterską i konspiracyjną. W czasie Powstania Warszawskiego by! kapelanem Armii Krajowej okręgu wojskowego Żoliborz, uży­wając pseudonimu „Radwan III". W 1945 r. powró­cił do Włocławka, gdzie zorganizował Seminarium Duchowne, 19 marca został mianowany jego rekto­rem, a 15 sierpnia - kanonikiem kapituły katedral­nej. Pracował również jako duszpasterz: z powodu braku księży (wielu duchownych z diecezji włocław­skiej zginęło w czasie wojny lub zostało zamordo­wanych w czasie okupacji niemieckiej) pełnił obowiązki proboszczowskie w dwóch parafiach. 2 wrześ­nia ukazał się pierwszy numer Ładu Bożego, tygo­dnika katolickiego dla rodzin, którego redaktorem na­czelnym był ks. Wyszyński. Ponadto redagował Ateneum Kapłańskie \ Kronikę Diecezji Włocławskiej. W dniu 4 marca 1946 r. ks. Stefan Wyszyński został mianowany przez Piusa XII ordynariuszem lubelskim. O nominacji został poinformowany przez kard. Hlonda w Poznaniu w dniu 24 marca. Konsekracja nowe­go ordynariusza odbyła się na Jasnej Górze 12 maja 1946 r. w kaplicy Cudownego Obrazu. Sakry bisku­piej udzielili mu kardynał Prymas August Hlond, Ka­rol Radoński, biskup włocławski, i Stanisław Czajka, biskup pomocniczy częstochowski. Ingres do katedry lubelskiej odbył się 26 maja 1946 r. Jako dewizę swej pracy biskupiej przyjął hasło Soli Deo (Jedynemu Bogu). Zachował ją do końca życia. Jako Wielki Kanc­lerz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego troskliwie zabiegał o rozwój uczelni; m. in. dzięki jego wysiłkom został utworzony Wydział Filozofii Chrześcijańskiej. Pracował również usilnie nad odnowieniem życia re­ligijnego diecezji. Po śmierci kard. Augusta Hlonda (22 października 1948 r.) Pius XII, w myśl intencji i życzeń zmarłego Prymasa, 12 listopada wyniósł Stefana Wyszyńskiego do godności arcybiskupa metro­polity gnieźnieńskiego i warszawskiego. Ingres nowe­go Prymasa Polski do katedry gnieźnieńskiej odbył się 2  lutego 1949 r., a do prokatedry warszawskiej - 6 lutego. Już w kilka miesięcy później, 6 lipca, z ini­cjatywy Prymasa Wyszyńskiego, który dążył do zna­lezienia jakiegoś modus vivendi z komunistycznym rzą­dem, rozpoczęły się rozmowy Komisji Mieszanej,mające na celu uregulowanie relacji pomiędzy Kościo­łem i władzami PRL. Wynikiem długomiesięcznychnegocjacji było podpisanie 14 kwietnia 1950 r. tak zwanego „Porozumienia", które wywołało wiele kontro­wersji tak w Polsce, jak i poza jej granicami. Był to pierwszy układ w skali światowej pomiędzy władza­mi komunistycznymi i katolickim episkopatem.

 

W dniu 29 listopada 1952 r. podano do wiadomo­ści, że Pius XII powołał Prymasa Polski do kolegium kardynalskiego. Władze PRL nie udzieliły jednak kard. Wyszyńskiemu zezwolenia na wyjazd do Rzymu i ks. Prymas nie mógł uczestniczyć w konsystorzu pa­pieskim. W nocy 25 września 1953 r. kard. Wyszyński został z polecenia rządu PRL aresztowany w rezyden­cji arcybiskupów warszawskich przy ulicy Miodowej i jako więzień stanu przymusowo osadzony w Rywał-dzie koło Grudziądza, a potem w Stoczku koło Lidz­barka Warmińskiego, w Prudniku Śląskim i na koniec w Komańczy koło Sanoka. W czasie internowania ks. Prymas opracował plan Wielkiej Nowenny Tysiąclecia,awdniu lómaja 1956 r. tekst Ślubów Jasnogór­skich. W wyniku zmian politycznych w Polsce i po objęciu władzy przez Władysława Gomułkę, 26 października 1956 r. kard. Wyszyński został uwolniony i powróci) do Warszawy, podejmując swą działalność pasterską. W dniu 18 maja 1957 r. Pius XII na specjal­nym konsystorzu wręczył Prymasowi Polski insygnia kardynalskie, których nie mógł on odebrać w 1953 r, i przydzielił mu prastarą bazylikę Najświętszej Marii Panny na Zatybrzu jako Jego kościół tytularny. Kard. Wyszyński posiadał specjalne uprawnienia przyznane mu przez Stolicę Apostolską. Przez wiele lat pełnił obowiązki przewodniczącego Konferencji Episkopa­tu Polski. Był głównym organizatorem obchodów Ty­siąclecia Chrztu Polski w 1966 r. Brał czynny udział w pracach Soboru Watykańskiego II i kolejnych se­sjach Synodu Biskupów. Dążył konsekwentnie do ure­gulowania spraw administracji kościelnej na ziemiach północnych i zachodnich. Przewodniczył zwołanym przez siebie dwum synodom archidiecezji warszaw­skiej w 1962 i 1974 r. W roku 1976, kończąc 75 rok życia, w myśl obowiązujących przepisów kościelnych złożył rezygnację ze swych obowiązków arcypaster-skich. Paweł VI rezygnacji jednak nie przyjął i pozo­stawił go na dotychczasowych stanowiskach arcybi­skupa metropolity Gniezna i Warszawy.

 

W trudnych latach 1980-1981, okresie wielkich przemian i zagrożenia suwerenności Polski, odegrał rolę mediatora pomiędzy władzami państwowymi i „Solidarnością".

 

Kard. Wyszyński zmarł w Warszawie 28 maja 1981r. Przyczyną śmierci „był rozsiany proces nowotworo­wy jamy brzusznej o wybitnej złośliwości i szybkim postępie". Uroczysty pogrzeb „Prymasa Tysiąclecia", jak go powszechnie nazywano, odbył się w stolicy w dniu 31 maja. Koncelebrze, licznie przybyłych z ca­łego świata biskupów i kardynałów, przewodniczył Sekretarz Sianu Stolicy Apostolskiej kard. Agostino Casaroli. W czasie mszy odczytano wzuszające posłanie papieża Jana Pawia II, przebywającego wówczas w szpitalu po zamachu na Placu Św. Piotra. Ciało kard. Stefana Wyszyńskiego złożono w archikatedrze Sw. Jana w Warszawie. W r. 1989 rozpoczął się jego proces be­atyfikacyjny. W 1994 r. został pośmiertnie odznaczo­ny Orderem Orla Białego.

 

Kard. Wyszyński był wybitnym mężem stanu i wiel­kim patriotą; czuł się odpowiedzialny za losy narodu. Obowiązki Prymasa pełni! w niezwykle ciężkim okre­sie prześladowania Kościoła i prób podporządkowa­nia go państwu oraz programowej ateizacji i sowiety-zacji narodu polskiego. Był niezmordowanym kazno­dzieją. Pozostawił liczne przemówienia i homilie, w których poruszał m. in. aktualne problemy Kościoła i narodu. Prowadził dziennik, zawierający ciekawe wiadomości historyczne, refleksje osobiste o ludziach i wydarzeniach oraz opisy własnych przeżyć. Zapiski te stanowią ważne źródło poznania jego osobowości i duchowości. Cieszył się powszechnym szacunkiem. Był symbolem jedności wszystkich Polaków. Nazy­wano go „Ojcem Narodu".   W: J. W. Woś, Bieg życia kardynała Stefana Wyszyńskiego, w: Ojciec Narodu, Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski, Michalineum 2003.