Warszawa: Nagrody im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego za 2011 r.

Maria Okońska, założycielka Instytutu Prymasa Wyszyńskiego, ks. Piotr Nitecki, specjalista od nauczania społecznego Kościoła oraz działacz i polityk katolicki Janusz Zabłocki zostali uhonorowani Nagrodą im kard. Stefana Wyszyńskiego za 2011 r. Uroczystość wręczenia nagród - przyznanych przez Fundację SPES - nastąpi w marcu br.
Nagroda za 2011 rok – czytamy w werdykcie ogłoszonym przez Fundację SPES – zastała przyznana osobom szczególnie zasłużonym w propagowaniu i praktycznej realizacji jak i w działaniu dla dobra wspólnego, jakim jest nasza Ojczyzna, oraz nauki społecznej Prymasa Tysiąclecia. Ks. Piotr Nitecki (zmarły tragicznie w grudniu ub. r.) oraz Janusz Zabłocki zostali uhonorowani za „upowszechnianie wiedzy na temat nauczania kard. Stefana Wyszyńskiego”, a Maria Okońska za „aktywny udział w inicjatywach duszpasterskich Kościoła oraz za troskę o zachowanie spuścizny Prymasa Tysiąclecia”.

***

Maria Okońska

***

Założony z inicjatywy Marii Okońskiej i ks. Stefana Wyszyńskiego Instytut Świecki Pomocnic Maryi Jasnogórskiej, Matki Kościoła (obecnie Instytut Prymasa Wyszyńskiego) powstał w 1942 roku. Podczas II wojny światowej Maria Okońska jako członkini żeńskiej Sodalicji Mariańskiej w Warszawie prowadziła konspiracyjną pracę wśród młodzieży. W 1941 roku wraz z grupa koleżanek postanowiła założyć instytucję wychowawczą, przygotowującą młode kobiety do pracy apostolskiej we własnym środowisku. W ten sposób powstała idea tzw. Miasta Dziewcząt. Miały w nim być szkoły, teatry, kościoły i szpitale, które służyłyby nie tylko wychowankom „Miasta”, ale wszystkim dziewczętom potrzebującym pomocy. 26 sierpnia 1942 roku, podczas konspiracyjnego obozu u sióstr Niepokalanek w Szymanowie, odbyło się pierwsze spotkanie wspominanego kręgu dziewcząt. Ponieważ było ich osiem, nazwały się „Ósemką”. Jako program duchowy przyjęły osiem błogosławieństw. Maryję, Królowę Polski, obrały za swoją patronkę. Z grupy pierwszych ośmiu dziewcząt w instytucie pozostało pięć, dwie wyszły za mąż, m. in. Hanna Iłowiecka (później Przeciszewska), a jedna wstąpiła do Karmelu. Jesienią 1942 roku Halina Dernałowicz skontaktowała Marię Okońską z ks. prof. Stefanem Wyszyńskim, specjalistą nauk społecznych. Spotkał się on po raz pierwszy z „Ósemką” 1 listopada 1942 roku w Zakładzie dla Ociemniałych w Laskach. Odtąd jego kontakty z rodzącym się Instytutem stawały się coraz częstsze. Ksiądz Wyszyński poprowadził dla „Ósemki” rekolekcje w Wielkim Poście 1943 roku, a 10 sierpnia tegoż roku zgodził się być jej ojcem duchowym. Kiedy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło Powstanie Warszawskie, dziewczęta z „Ósemki” postanowiły, iż włączą się w nie z programem maryjnym i apostolskim10. Pracowały i modliły się tworząc na początek powstańczy punkt modlitwy. Po zakończeniu wojny ksiądz Stefan Wyszyński został mianowany rektorem Seminarium Duchownego i wrócił do Włocławka. Zaprosił „Ósemkę” na rekolekcje, podczas których, 26 sierpnia 1945 roku, osiem członkiń Instytutu złożyło pierwsze przyrzeczenia oddania się na całkowitą służbę Bogu w świecie w powstającej wspólnocie. W 1946 roku „Ósemka” rozpoczęła jawną pracę wśród młodzieży maturalnej i akademickiej. Urządzała letnie i zimowe obozy. Potrzebne środki materialne zdobywała drogami kościelnymi oraz poprzez Polski Czerwony Krzyż. Pracę kontynuowała przez cały rok w tzw. "Ogniskach", a później znowu na następnych obozach letnich i zimowych. Obozy te rodziły powołania do życia zakonnego oraz do „Ósemki”. Wychowywały również do życia w miłości małżeńskiej i rodzicielskiej. Narastało prześladowanie Kościoła, a co za tym idzie, także „Ósemki”. W 1948 roku Maria Okońska i Maria Wantowska zostały aresztowane. Dzięki interwencji bp Wyszyńskiego, będącego już wówczas biskupem lubelskim, obie po trzech miesiącach wyszły na wolność. Instytut liczył już wtedy kilkanaście osób.   2 lutego 1947 roku Ojciec Święty Pius XII wydał konstytucję apostolską Provida Mater Ecclesia, w której po raz pierwszy użył sformułowania "instytut świecki". Kiedy „Ósemka” zapoznała się z treścią owej konstytucji apostolskiej, odnalazła w niej kształt swojego powołania. 5 sierpnia 1952 roku na ręce Prymasa Polski złożyły śluby wieczyste pierwsze trzy członkinie, które tworzyły tzw. Trio: Maria Okońska, Maria Wantowska i Janina Michalska. Po aresztowaniu Prymasa Wyszyńskiego 25 września 1953 r., zgodnie z aktem oddania za ojca, Maria Okońska pojechała na Jasną Górę, aby zostać "więźniem" Matki Bożej Jasnogórskiej21. Nie wychodziła poza bramy Jasnej Góry. Okońska "uwięziona" na Jasnej Górze razem z towarzyszącymi jej członkiniami Instytutu pomagała paulinom w organizowaniu rocznicowych obchodów związanych z trzechsetleciem cudownej obrony Jasnej Góry przed Szwedami. W 1956 roku, po przewiezieniu Prymasa Polski z Prudnika do Komańczy, Maria Okońska, Janina Michalska i Maria Wantowska zaczęły odwiedzać uwięzionego Prymasa Wyszyńskiego. Owocem tych spotkań stały się „Ustawy” Zespołu, który otrzymał nazwę „Instytut Pomocnic Maryi Jasnogórskiej”. W 1957 roku zostały one zatwierdzone przez Prymasa Wyszyńskiego "ad experimentum". W październiku 1956 roku, dokładnie w dwa miesiące po złożeniu Jasnogórskich Ślubów Narodu, Ksiądz Prymas został zwolniony z więzienia. W 1957 roku rozpoczęła się Wielka Nowenna oraz wędrówka Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej przez diecezje i parafie. Prymas Wyszyński powołał Komisję Maryjną Episkopatu oraz wspomagający jej prace Instytut Prymasowski Ślubów Narodu na Jasnej Górze. Ten Instytut powołany do istnienia w 1957 roku stał się głównym terenem pracy „Ósemki”. Instytut upowszechniał teksty, ulotki, hasła, afisze itp. związane z programami kolejnych lat Wielkiej Nowenny. Instytut Pomocnic pracował w Jasnogórskim nurcie Kościoła, w Instytucie Prymasowskim na Jasnej Górze i w Warszawie, w archiwum i wydawnictwie dzieł Prymasa Tysiąclecia, w Komisji Maryjnej i Podkomisji do spraw duszpasterstwa kobiet, w domach rekolekcyjnych, w katechizacji, na placówkach zagranicznych, w zawodach świeckich, także wśród ludzi, którzy są często poza Kościołem. Określając relację "Ósemek" z Prymasem Tysiąclecia M. Okońska mówiła KAI w jednym z wywiadów: "Prymas Wyszyński traktował nas jak córki duchowe, miał do nas olbrzymie zaufanie". W sekretariacie Prymasa na stałe pracowały cztery panie. Każda z nich miała inną funkcję. M. Okońska była polonistką, więc jej zadaniem była adjustacja homilii Ks. Prymasa. Ósemki nagrywały prymasowskie kazania, a potem je spisywały, robiły korekty i dawały Prymasowi do autoryzacji.  Także w środowisku "Ósemek" zrodziła się idea powołania wspólnoty katolickiej dla rodzin. Idea ta zaowocował powołaniem w 1953 r. Ruchu Apostolskiego "Rodzina Rodzin", którym przez 39 lat opiekował się Maria Wantowska. Ruch ten istnieje do dziś i liczy ok. 3 tys. osób. "Ósemki" angażowały się także w powołanym przez Prymasa Wyszyńskiego w 1969 r. Ruchu Pomocników Matki Kościoła, którego zadaniem było m.in. wzięcie przez świeckich odpowiedzialności za Kościół. Oba ruchy były obszarem, na którym Ósemki prowadziły swoją pracę wychowawczą i apostolską. Bardzo trudnym momentem dla Instytutu była śmierć kard. Wyszyńskiego w maju 1981 r. "Ósemki" straciły Ojca, bardzo bliską osobę, która przez prawie 40 lat prowadziła duchowo członkinie instytut, a wierna służba jego osobie była jednym z najważniejszych celów "Ósemek". Trzeba było też uporządkować sprawy formalne. Przez lata instytut pozostawał pod opieką Ojca i w momencie jego śmierci okazało się, że nie ma kanonicznego zatwierdzenia na prawie diecezjalnym. Po otrząśnięciu się z bólu z powodu śmierci Ojca instytut dalej kontynuuje swój główny cel: apostolstwo wśród świeckich, a ponadto skupił się na propagowaniu spuścizny Prymasa Tysiąclecia. W 1988 r. Prymas Józef Glemp zatwierdził instytut na prawie diecezjalnym, a w 1998 r. instytut został zatwierdzony na prawie papieskim przez Jana Pawła II. W 1996 r. M. Okońska przestała być odpowiedzialną generalną, na tę funkcję wybrano Annę Rastawicką. 1 stycznia 2006 r. została zatwierdzona nowa nazwa instytutu: „Instytut Prymasa Wyszyńskiego”, którą zasugerował wcześniej Ojciec Święty Jan Paweł II.

***

Ks. Piotr Nitecki

***

Piotr Nitecki, ur. 24 października 1949 r., zmarły tragicznie 15 grudnia 2011 r., należał do grona miłośników, najlepszych znawców i znakomitych propagatorów nauczania społecznego Kościoła. Głęboko zakorzeniony w duchu myślenia kard. Stefana Wyszyńskiego, rozumiejący, że przyszłość chrześcijaństwa w Polsce zależy w dużej mierze od jakości jego zaangażowania i świadectwa w sferze społecznej. Bliski przyjaciel ks. Jerzego Popiełuszki. Po latach członek zespołu ekspertów w jego procesie beatyfikacyjnym.   Przez wiele lat związany z kręgiem katolicko-społecznym stworzonym przez Janusza Zabłockiego wokół Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych oraz miesięcznika „Chrześcijanin w świecie”. Członek redakcji od 1976 r. a od 1995 r. jego redaktor naczelny i autor dziesiątków artykułów propagujących katolicką naukę społeczną, znakomity interpretator encyklik społecznych Jana Pawła II. W latach 80. działacz NSZZ „Solidarność", a od 1987 r. kierownik działu religijnego warszawskiego tygodnika „Ład”. Pod jego wpływem „Ład” stał się nie tylko propagatorem myśli społecznej Kościoła, ale i najbardziej otwartym w Polsce pismem na problematykę Kościoła na Wschodzie, opisującym kiełkujące wówczas odrodzenie religijne wśród narodów pobratymczych Europy środkowej i wschodniej. Nitecki był też aktywnym członkiem innych zespołów redakcyjnych, m. in.: "Tygodnika Rolników Solidarność" (1989 - 1990) i "Znaków Czasu". Człowiek, który już we wczesnej młodości odnalazł powołanie kapłańskie, aczkolwiek jego droga ku kapłaństwu nie była prosta. Jako alumn Warszawskiego Metropolitalnego Seminarium Duchownego został stamtąd usunięty na skutek fałszywych donosów. Nie spowodowało to bynajmniej kryzysu wiary, lecz stało się bodźcem do tym większego zaangażowania apostolskiego. W 1976 r. ukończył Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu, a w rok później teologię na KUL. W 1980 r. obronił doktorat z teologii biblijnej na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1989 r. otrzymał habilitację na Wydziale Nauk społecznych KUL. Był też m.in. współzałożycielem Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy i członkiem Rady do spraw Mediów przy prezydencie Lechu Wałęsie. W latach 1989 - 1991 był sekretarzem komisji przygotowawczej II Synodu Plenarnego Kościoła w Polsce. Na początku lat 90. jako wykładowca Papieskiego Fakultetu Teologicznego we Wrocławiu spotkał się z propozycją przyjęcia świeceń ze strony kard. Henryka Gulbinowicza. Święcenia kapłańskie przyjął w wieku 47 lat z rąk kardynała metropolity wrocławskiego w 1996 roku. Obowiązki naukowe łączył z pracą duszpasterską w parafii Bożego Ciała we Wrocławiu oraz działalnością na polu mediów. Od 1995 r. był redaktorem naczelnym „Nowego Życia” - dolnośląskiego pisma katolickiego wydawanego przez archidiecezje wrocławską. Odpowiadał za obsługę prasową Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu w 1987 r. Za osiągnięcia naukowe i popularyzatorskie w zakresie katolickiej nauki społecznej otrzymał Nagrodę naukową im. Włodzimierza Pietrzaka, przyznawanej przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”. Autor wielu książek z historii Kościoła i katolickiej nauki społecznej. Do najważniejszych jego publikacji należą: "Biskupi Kościoła w Polsce: słownik biograficzny", "Człowiek drogą Kościoła: Kościół "Solidarność" i odnowa społeczna w Polsce", "Znak zwycięstwa: ksiądz Jerzy Popiełuszko, 1947-1984", "Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999: słownik biograficzny", "Kardynałowie Kościoła w Polsce", "Uwierzmy Miłości: siódma pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny: 5-17 czerwca 1999", "Ksiądz Eugeniusz Dąbrowski, apostoł Pisma Świętego 1901-1970", "Ku prawdzie we wspólnocie człowieka i Boga: studia dedykowane ks. Stanisławowi Kowalczykowi", "Włocławskie dzieje ks. Stefana Wyszyńskiego 1917-1946".

***

Janusz Zabłocki

***

Janusz Zabłocki jest jednym z najbardziej znanych działaczy katolickich w Polsce okresu powojennego. Do jego szczególnych zasług należała promocja społecznego nauczania Kościoła oraz chrześcijańsko-demokratycznego nurtu politycznego. Urodzony w 1926 r. w Grodzisku Mazowieckim, Zabłocki od najmłodszych lat związany był ze środowiskiem harcerskim. Podczas wojny działał w Szarych Szeregach (pseudonim „Pionier”) i w Armii Krajowej, biorąc udział bezpośrednio w walkach jako dowódca oddziału. Po wojnie wraz ze swym oddziałem powrócił do konspiracji pod pseudonimem „Jan Grabowski”. Jesienią 1945 r. podjął studia na Wydziale Prawa w Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1950-1955 – po wyjściu z konspiracji - działał w Stowarzyszeniu PAX, w 1955 r. popadł w konflikt z Bolesławem Piaseckim i został zawieszony w prawach członkowskich. We wrześniu 1955 r. wspólnie z Tadeuszem Mazowieckim opuścił PAX w ramach tzw. „frondy”. Był jednym ze współtwórców Klubu Inteligencji Katolickiej, a w 1958 r. wszedł do redakcji miesięcznika „Więź”, gdzie wkrótce został zastępcą redaktora naczelnego. Na podstawie uchwały Rady Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego z 19 marca 1963 r. otworzył pod kierunkiem prof. Leszka Kołakowskiego przewód doktorski na temat „Osoba i świat rzeczy w personalizmie Emanuela Mounier”. W 1962 r. Zabłocki nawiązał bezpośrednie osobiste kontakty z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, Prymasem Polski, które będą trwały nieprzerwanie aż do jego śmierci.   Od 1965 r. wchodzi w skład 5-osobowego koła poselskiego „Znak”. W kwietniu 1967 r. - w wyniku długotrwałego sporu wewnętrznego w „Więzi” i całym ruchu „Znak”, gdzie coraz wyraźniej rysują się dwie odmienne orientacje – Zabłocki tworzy nowe środowisko w ruchu „Znak”, a mianowicie Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych przy Klubie Inteligencji Katolickiej w Warszawie i redakcji „Więzi” (ODiSS). Zadaniem ośrodka jest studiowanie i upowszechnianie posoborowej katolickiej myśli społecznej, a pierwszym dziełem jego książka „Kościół i świat współczesny”. W dwa lata później ODISS uzyskuje samodzielność prawno-organizacyjną. Równocześnie Zabłocki zacieśnia swoje kontakty i współpracę z emigracyjnym Stronnictwem Pracy w Rzymie, na czele którego stoją Karol Popiel i Konrad Sieniewicz. W 1976 r. w warszawskim KIK i w całym ruchu „Znak” dochodzi do głębokiego kryzysu wewnętrznego, w wyniku czego Zabłocki wraz z większą grupą działaczy występuje z szeregów KIK. Wspólnie z nimi i we współdziałaniu z nowym Kołem Poselskim „Znak”, w którym grupa Zabłockiego uzyskuje większość, zakłada w lipcu 1976 r. Polski Klub Inteligencji Katolickiej (1976 - 1981), którego prezesem jest Konstanty Łubieński, a po jego śmierci od listopada 1977 r. sam Zabłocki. Po sierpniu 1980 r. i powstaniu dzięki „Solidarności” warunków ku temu, Zabłocki inicjuje powołanie ogólnokrajowego stowarzyszenia Polski Związek Katolicko-Społeczny. Koło Poselskie PZKS jako jedyne ugrupowanie w Sejmie odmawia aprobaty dekretów stanu wojennego, wstrzymując się po sejmowym wystąpieniu Zabłockiego od głosu (25 stycznia 1982 r). Chociaż PZKS wchodzi do Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (formacja ta zastąpiła w 1982 r. dawny Front Jedności Narodu), domaga się w dalszym ciągu reaktywowania zawieszonych związków zawodowych, a gdy to nie następuje, koło otwarcie opowiada się i głosuje przeciw delegalizacji „Solidarności” (8 października 1982 r.). Zabłocki jest też założycielem utworzonego w tym samym czasie tygodnika społecznego „Ład” i jego redaktorem naczelnym (od listopada 1980 do listopada 1981), a następnie przewodniczącym jego kolegium redakcyjnego (1981 - 1984 i 1987 - 1995). W rezultacie trwającej ponad rok – a inspirowanej bezpośrednio przez SB - walki wewnątrz PZKS Zabłocki zostaje w marcu 1984 r. zawieszony w prawach członka PZKS i prezesa jego Zarządu Krajowego i odsunięty od wpływu na dalszą drogę tej organizacji. Po zakończeniu zaś w sierpniu 1985 r. kadencji Sejmu zostaje mu zamknięta możliwość dalszego kandydowania, a tym samym obecności w oficjalnym życiu publicznym PRL. W początkach 1989 r. środowisko ODiSS, nie biorąc udziału w obradach Okrągłego Stołu, przystąpiło do wznowienia w kraju Stronnictwa Pracy. W wyborach 4 czerwca 1989 r. Zabłocki startuje jako kandydat niezależny Klubu Chrześcijańsko-Demokratycznego w okręgu Warszawa - Południe. Analogicznie czynią pozostali kandydaci Stronnictwa Pracy. Podobnie jak wszyscy kandydaci niezależni w tych wyborach, nie uzyskuje mandatu poselskiego. 28 kwietnia 1990 r. odbył się III Kongres Stronnictwa Pracy, po którym Zabłocki nie wszedł do nowych władz. Fundacja SPES - przydzielająca m.in. Nagrody im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego - powstała w 2002 r. w kręgu dawnych współpracowników warszawskiego Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych. Jej prezesem jest Marek Hołubicki, wiceprezesem Krzysztof Widmański a sekretarzem Anna Karczewska.

***


mp, bl / Warszawa


-- Katolicka Agencja Informacyjna ISSN 1426-1413; Data wydania: 07 lutego 2012 Wydawca: KAI; Red. naczelny: Marcin Przeciszewski